Niniejszy tom „Zeszytów Łużyckich” poświęcamy Profesorowi Hincowi Schuster-Šewcowi, wybitnemu slawiście i sorabiście. W roku 2012 Profesor ukończył 85 lat, a w bieżącym, 2013 roku, mija sześćdziesiąt lat od ukończenia przez Profesora studiów w Uniwersytecie Jagiellońskim i tym samym będzie to sześćdziesięciolecie pracy naukowej oraz piętnastolecie od przyznania Mu tytułu doktora honoris causa tegoż uniwersytetu. Uroczystość nadania wspomnianego tytułu odbyła się podczas Międzynarodowego Kongresu Slawistów w Krakowie, w 1998 roku. Profesor Hinc Šewc / Hinz Schuster-Šewc był wieloletnim dyrektorem Instytutu Sorabistyki Uniwersytetu w Lipsku. Jest autorem ponad 400 publikacji z różnych dziedzin językoznawstwa slawistycznego. Najważniejszym dziełem Profesora jest wydany w pięciu tomach słownik etymologiczny łużycczyzny (Heinz Schuster-Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache, Bautzen 1978-1996, http://www.domowina-verlag.de/de/autoren/65-schuster-sewc-heinz). W 2000 roku ukazał się wybór prac Profesora: Heinz Schuster-Šewc, Das Sorbische im slawischen Kontext, Ausgewählte Studien, Spisy Serbskeho instituta 24, Domowina-Verlag, Budyšin/Bautzen. W tomie tym zarysowane są główne nurty zainteresowań naukowych, zamieszczono tam też bibliografię Jubilata.
Hinc Schuster-Šewc, urodzony i wychowany w środowisku wiejskim, należy do pokolenia Łużyczan, które wyniosło język górnołużycki z domu. Dorosłe życie po tym, jak w wieku 18 lat wybrał zawód nauczyciela, naznaczone było systematyczną pracą, najpierw związaną z doskonaleniem się w zawodzie nauczycielskim, rozszerzaniem kompetencji w znajomości łużycczyzny, zainteresowań językami rosyjskim i czeskim, następnie studiami slawistycznymi. Należał wówczas do grupy nowo wykształconych łużyckich nauczycieli, których organizacja „Domowina” w 1948 roku wytypowała na studia w Polsce1 . Początkowo przybył na rok studiów przygotowawczych we Wrocławiu, następnie Hinc Šewc kontynuował studia rusycystyczne w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tam też, obok poznania języka polskiego i kultury polskiej, miał niezwykłą w czasach, w których studiował, okazję do kształcenia się w zakresie sorabistyki. W „Serbskej Protyce”, tradycyjnym kalendarzu łużyckim za lata 2012 i 2013, Hinc Schuster-Šewc opublikował obszerne wspomnienia ze studiów w Polsce. Są one ciekawą ilustracją Polski powojennej widzianej oczami młodych Łużyczan, a także przeżywania atmosfery kontaktów z przyjaciółmi ze studiów, kulturą, pięknem przyrody przez samego Autora. Tekst opatrzony jest licznymi fotografiami z czasów studiów – i następnie z uroczystości nadania Profesorowi tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które odbyło się dnia 31 VIII 1998 roku w auli Collegium Maius2 . Poniżej opublikowaliśmy kilka fotografii z domowego archiwum prof. Tadeusza Lewaszkiewicza, które ukazują Profesora Šewca właśnie z tamtego i jednego z następnych pobytów w Krakowie. We wspomnieniach Profesor Šewc poświęcił spory akapit swoim krakowskim studiom sorabistycznym, napisał między innymi:
Studia w Krakowie przyniosły mi jeszcze jedną ważną korzyść. Biblioteka tamtejszego Seminarium Słowiańskiego posiadała niemal kompletny dział łużycoznawczy, począwszy od Haupta-Smolera „Pjesnički hornych a delnych Łužiskich Serbow” aż po w Pradze, wzgl. Budziszynie wydane serie literatury „Dom a swět” i „Serbska ludowa knihownja”. Wszystkie te książki nie były osiągalne na Łużycach po wojnie. Krakowska Biblioteka Jagiellońska przetrwała wojnę bez większych strat. Posiadała też komplet czasopisma „Časopis Maćicy Serbskeje…”.
Profesor Šewc znalazł też liczne ważne dzieła językoznawcze, jak gramatyka dolnołużycka i wielki słownik Muki, monografię Ščerby o dialekcie mużakowskim, czy Pawoła Wirtha Beiträge zum sorbischen (wendischen) Sprachatlas. Sam autor wspomnień napisał:
W ten sposób miałem możliwość w ramach samodzielnych studiów zapoznać się z podstawami sorabistycznego językoznawstwa. Zajmowałem się tym, ile tylko czas mi na to pozwolił3 .
Polscy językoznawcy, nie tyko slawiści i sorabiści są wciąż niezmiennie dumni, że skorzystał Pan Profesor z okazji studiowania w Uniwersytecie Jagiellońskim.
Ad multos annos, Panie Profesorze!
Por. Wučerjo prěnich lět. Antologia, oprac. J. Wowčer, Budyšin 1984. ↩
„Zeszyty Łużyckie” (26/1999: 13-24) zamieściły relację z tej uroczystości, wraz z tekstami przemówień Rektora UJ Aleksandra Koja, laudatora Kazimierza Polańskiego i Doctora honoris causa Hinca Schuster-Šewca. ↩
Zob. Hinc Šewc, Dopomnjenki serbskeho studenta na studij w Pólskej (1948-1953), cz. I, „Serbska Protyka” 2012: 133-137; cz. II, „Serbska Protyka” 2013: 145-151. ↩
48 (2014)
