37/38 (2004) – ,,Małe” i ,,duże” języki i kultury

Redakcja ,,Zeszytów Łużyckich” od numeru 37/38 zmieniła swój skład – Ewa Siatkowska, dotychczasowy długoletni redaktor naczelny, przekazała swoją funkcję Elżbiecie Wrocławskiej, pozostając członkiem nowoutworzonej Rady Redakcyjnej pisma. ,,Zeszyty Łużyckie” zostały założone przez Panią Profesor Ewę Siatkowską i pod Jej opieką stały się w Polsce i za granicą cenionym źródłem wiedzy o Łużyczanach.

Nowa Redakcja pragnie utrzymać charakter pisma, otwartego głównie dla środowiska naukowego, ale nie zamkniętego dla studentów i miłośników Łużyc. Zmienił się sposób finansowania ,,Zeszytów Łużyckich” – prawdopodobnie będzie mógł się ukazywać tylko jeden tom rocznie. Fakt ten wpłynie na zawartość rozdziałów, które dotyczyły doraźnych komentarzy do aktualnych wydarzeń kulturalnych i społecznych. Recenzje i omówienia oraz kronika będą dotyczyć tylko wybranych publikacji i faktów oraz mogą się niekiedy ukazywać z opóźnieniem.

Do naszego czasopisma wprowadziliśmy nowe rozdziały: Współcześni sorabiści i Wykłady z sorabistyki. Do ich zapełnienia będziemy zapraszać autorów z Polski i z Łużyc, a także wszystkich innych zainteresowanych omawianą problematyką. W ostatnim rozdziale w pierwszej kolejności będą drukowane wykłady, które były wygłoszone w ramach Intensywnego Kursu Języka i Kultury Łużyckiej odbytego w Uniwersytecie Warszawskim w 2002 r. (w tym numerze zamieszczamy tekst wykładów profesora Włodzimierza Pianki). Będziemy drukować teksty napisane we wszystkich językach słowiańskich oraz innych, kongresowych. Redakcja postanowiła w większym stopniu niż dotychczas uwzględniać tematy związane z funkcjonowaniem różnych słowiańskich języków i kultur mniejszościowych. Mamy nadzieję, że poszerzy to krąg osób, do których dotrze nasze czasopismo, z nim także wiedza o Łużyczanach i Łużycach, a w przyszłości wpłynie na uzyskanie większych środków finansowych i druk więcej niż jednego tomu ,,Zeszytów Łużyckich” rocznie.

Oddajemy do rąk czytelników tom 37/38, noszący tytuł ,,Małe” i ,,duże” języki i kultury. Rozprawy objęte tym tytułem w sposób bardziej lub mniej bezpośredni wskazują, iż badania sorabistyczne zawierają z reguły aspekt uniwersalny, ułatwiający zrozumienie funkcjonowania kultury małych narodów. Niniejszy tom obejmuje tematy dotyczące rozmaitych relacji między dużymi i małymi, względnie małymi i dużymi narodami, ich językami i kulturą. Artykuły Ewy Siatkowskiej oraz Elżbiety Wrocławskiej i Jadwigi Zieniukowej przedstawiają szerokie spektrum zainteresowań polskich naukowców problematyką łużycką, artykuły Hauke Bartelsa, Guntera Spießa i Manfreda Starosty oraz Jany Šołćiny traktują między innymi o sposobie tworzenia nowoczesnej leksyki, służącej do modernizacji małych języków górno- i dolnołużyckiego w relacji do leksyki języka niemieckiego; Markus Bayer przedstawił w interesujący sposób problemy obustronnej interferencji: w językach małych słowiańskich grup etnicznych, żyjących w otoczeniu niemieckim, i w języku niemieckim tychże Słowian i ich niemieckich sąsiadów. Christiana Piniekowa stworzyła definicję pojęcia małej literatury, podając dla niej szereg cech charakterystycznych, między innymi dwujęzyczność. Ukazuje ona tym samym, że w dziedzinie literatury obecna jest również relacja między ,,małą” i ,,dużą” kulturą.

E. W.



Spis treści

Rozprawy

  • Ewa Siatkowska, Sorabistyka polska z lotu ptaka
  • Hauke Bartels, Gunter Spieß, Manfred Starosta, Stan i perspektywy leksykografii dolnołużyckiej
  • Jana Šołćina, Aktualne problemy słowotwórby w zwisku z dźěłom nad hornjoserbskim słownikom noweje leksiki
  • Markus Bayer, Nutřko- a zwonkarěčne faktory interferency na přikładźe wužiwanja artiklow w słowjanskich rěčach
  • Christiana Piniekowa, Mała literatura - próba opisu pojęcia na przykładzie literatury łużyckiej
  • Krzysztof Wrocławski, Dolnołużycki przekład Ody do młodości
  • Adam Mickiewicz, Oda na młodosć
  • Werner Měškank, Proszę o wybaczenie... a jak dalej?
  • Dietrich Scholze-Šołta, Setna rocznica urodzin Rudolfa Jenča
  • Dietrich Scholze-Šołta, Ewa Siatkowska, Wątek łużycki na XIII Międzynarodowym Kongresie Slawistów
  • Elżbieta Wrocławska, Jadwiga Zieniukowa, Niebadane wcześniej aspekty funkcjonowania języków łużyckich

Współcześni sorabiści

  • Ewa Rzetelska-Feleszko, O pierwszej wyprawie dialektologicznej na Łużyce
  • Janusz Siatkowski, Z dziejów badań sorabistycznych w Instytucie Slawistyki PAN

Wykłady z sorabistyki

  • Włodzimierz Pianka, Języki łużyckie w rodzinie słowiańskiej (w ujęciu konfrontatywnym)

Recenzje i omówienia

  • Zdzisław Kłos, Półtora wieku teatru łużyckiego
  • Anna Hejduk, Tysiąc lat i co dalej...
  • Kajetan Suder, O przyszłości języka dolnołużyckiego
  • Marcin Szczepański, Pro Lusatia

Z listów do Redakcji

  • Miklawš Krawc, Serbscy sokoljo w Poznanju
  • Serbja - słowjanscy mohikanojo. Komentarz
  • Zbigniew Gajewski, Dalsze kontakty z Bractwem Kulowskim

Kronika

  • Piotr Pałys, V Dni Łużyckie
  • Piotr Pałys, Obrazy Jana Buka na Opolszczyźnie
  • Piotr Pałys, Opole stolicą serbołużyckiego rocka?
  • Wiesław Pyżewicz, Krajobraz kulturowy Łużyc
  • Bożena Makowska, XIV Letni kurs języka i kultury łużyckiej